LIMPOPO – In ‘n baanbrekersuitspraak wat ‘n mate van afsluiting vir ‘n bedroefde gemeenskap gebring het, is drie mans tot lewenslange tronkstraf gevonnis vir die wrede moord op Nicolaas “Nicci” Janse van Rensburg, ‘n 35-jarige boer van Roedtan.
Die Hooggeregshof in Polokwane het sy vonnis opgelê teen Malesela Albert Mangena (35), Velly Segwale (35) en Lesiba Solly Segwale (45), wat skuldig bevind is op alle aanklagte wat verband hou met die koelbloedige plaasaanval wat op 7 Oktober 2022 plaasgevind het. Die vonnisoplegging kom na hul skuldigbevinding op 11 Junie in wat aanklaers beskryf het as ‘n “voorbedagte misdaad wat met uiterste geweld uitgevoer is.”
Volgens hofrekords het die drie mans saamgesweer om ‘n rooftog by Derdekraal-plaas in Roedtan te pleeg. Die aanval het begin toe die moordenaars in ‘n wit sedan op die plaas opgedaag het en voorgegee het dat hulle belangstel om melk te koop. Op daardie tydstip was slegs ‘n 15-jarige seun tuis op die eiendom.
Die hof het gehoor hoe die aanvallers die minderjarige oorweldig het, hom met ‘n vuurwapen aangehou het terwyl hulle geld en kluissleutels geëis het. Hulle het die seun met kabelbinders geboei voordat hulle waardevolle items uit die huis gesteel het.
Die situasie het dramaties geëskaleer toe Janse van Rensburg en sy lewensmaat, Veronica Grobler, na die huis teruggekeer het en die indringers teëgekom het. ‘n Gewelddadige konfrontasie het gevolg waartydens die beskuldigdes die paartjie met ‘n vuurwapen aangehou het en Janse van Rensburg wreed gemartel het. Die jong boer is daarna in die kop en knie geskiet nadat hy gedwing is om sy kluissleutels oor te gee.
Die aanvallers het gevlug met selfone, rekenaartoerusting, vuurwapens en ander waardevolle items. Grobler en die seun is vasgebind agtergelaat en was nie in staat om hulp te ontbied tot die volgende dag nie.
Na ‘n deeglike polisie-ondersoek is die drie mans in hegtenis geneem en het hulle dwarsdeur hul verhoor in aanhouding gebly. Ten spyte daarvan dat hulle onskuldig gepleit het op alle aanklagte, het die hof hulle skuldig bevind aan sameswering om roof met verswarende omstandighede te pleeg, moord, roof met verswarende omstandighede, besit van ‘n ongelisensieerde vuurwapen en besit van ongelisensieerde ammunisie.
Die vonnis wat opgelê is, sluit lewenslange gevangenisstraf vir moord in, tesame met ‘n gekombineerde bykomende 42 jaar vir die verwante oortredings. Die hof het gelas dat hierdie vonnisse gelyktydig met die lewenslange vonnis uitgedien word. Daarbenewens is al drie mans ongeskik verklaar om vuurwapens te besit.
Tydens die vonnisoplegging het staatsadvokaat Norman Makhubele twee sleutelgetuies geroep om te getuig oor die impak van die misdaad. Kobus Delange, wat Suid-Afrikaanse kommersiële boere verteenwoordig, het die kritieke rol wat boere speel in voedselsekerheid, indiensneming en die nasionale ekonomie beklemtoon, terwyl hy die kommerwekkende toename in gewelddadige aanvalle teen die boerderygemeenskap uitgelig het.
In ‘n besonder roerende getuienis het Taleza van Rensburg, suster van die oorledene, gepraat oor die verwoestende uitwerking van die moord op hul familie en plaaswerkers. Sy het onthul dat vee weens veiligheidsredes verkoop moes word, wat gelei het tot werkverliese en die uiteindelike sluiting van die plaas.
Die vervolging het suksesvol aangevoer dat die beskuldigdes geen berou getoon het nie en vorige veroordelings vir roof gehad het. Die hof het saamgestem dat daar geen wesenlike of dwingende omstandighede was om ‘n mindere vonnis te regverdig nie.
Die moord het wydverspreide verontwaardiging in die boerderygemeenskap veroorsaak. Die saak het aansienlike aandag getrek weens die gewelddadige aard van die misdaad en die impak daarvan op die plaaslike boerderygemeenskap, met baie belangegroepe wat daarop aandring dat plaasmoorde as hoëprioriteitsmisdade geklassifiseer word.
Advokaat Ivy Thenga, Direkteur van Openbare Vervolging in die Limpopo-afdeling, het die vonnis verwelkom: “Die NVG bly daartoe verbind om geregtigheid te lewer vir slagoffers van geweldsmisdade, veral diegene wat koelbloedig vir hul besittings vermoor is. Ek prys Advokaat Makhubele en al die belanghebbendes wat betrokke was by die verkryging van hierdie skuldigbevinding en vonnis.”
